Bệnh Care ở Chó

Tổng quan khoa học về nguyên nhân, triệu chứng, chẩn đoán và hướng điều trị hiệu quả.

1. Tổng Quan Về Bệnh Care (CDV)

Bệnh Care (Canine Distemper Virus - CDV) là một bệnh truyền nhiễm cấp tính toàn cầu, cực kỳ nguy hiểm cho chó. Bệnh có tỷ lệ tử vong rất cao, có thể lên tới 99% ở chó con và thường để lại di chứng thần kinh vĩnh viễn. Hiện chưa có thuốc đặc trị, việc điều trị chủ yếu tập trung vào hỗ trợ triệu chứng và tăng cường sức đề kháng.

Căn Nguyên Virus

  • Họ virus: Paramyxoviridae, là một virus RNA.
  • Cấu trúc: Gồm 6 protein cấu trúc và 2 protein không cấu trúc. Protein H đóng vai trò quan trọng trong độc lực.
  • Chủng tại Việt Nam: Các chủng phân lập thuộc kiểu gen America-1 và Asia-1.
  • Độ bền: Yếu, dễ bị tiêu diệt bởi nhiệt, ánh sáng và chất khử trùng thông thường.

Đường Lây Truyền

  • Trực tiếp: Qua dịch tiết (nước mũi, mắt, bọt) từ chó bệnh.
  • Không khí: Qua giọt bắn khi ho, hắt hơi.
  • Gián tiếp: Dụng cụ ăn uống, đồ chơi bị nhiễm virus.
  • Mẹ sang con: Lây truyền qua nhau thai.

2. Quá Trình Virus Tấn Công Cơ Thể

Ngày 1: Xâm nhập

Virus xâm nhập qua đường hô hấp/tiêu hóa, bắt đầu nhân lên trong đại thực bào và tế bào lympho.

Ngày 2-4: Lan rộng

Virus lan đến các hạch bạch huyết, lách, dạ dày, ruột non và gan, tấn công hệ thống miễn dịch.

Ngày 6: Sốt đợt đầu

Sốt cao xuất hiện khi virus lan rộng khắp các mô bạch huyết. Đây là dấu hiệu đầu tiên của bệnh.

Ngày 8-9: Tấn công các cơ quan

Nếu hệ miễn dịch không tạo đủ kháng thể, virus sẽ xâm lấn biểu mô đường hô hấp, tiêu hóa, niệu sinh dục và hệ thần kinh.

Sau ngày 10: Biểu hiện lâm sàng & Bội nhiễm

Các triệu chứng nghiêm trọng bắt đầu xuất hiện. Sự bội nhiễm của vi khuẩn kế phát làm bệnh trầm trọng hơn, có thể dẫn đến tử vong.

3. Đặc Điểm Dịch Tễ Học

Độ tuổi & Giống

  • Nguy cơ cao nhất: Chó con 2-12 tháng tuổi và chó già >5 tuổi.
  • Giống mẫn cảm: Chó ngoại và chó lai thường mẫn cảm hơn chó nội.

Yếu tố mùa vụ

  • Đông & Xuân: Tỷ lệ mắc cao nhất (4-5%) do lạnh, ẩm.
  • Hè & Thu: Tỷ lệ thấp nhất (1-2%) do nóng, ánh nắng.

Tình trạng tiêm phòng

Chó chưa tiêm phòng hoặc tiêm không đúng kỹ thuật, vaccine bảo quản sai cách có nguy cơ mắc bệnh cao vượt trội.

4. Triệu Chứng Lâm Sàng & Bệnh Tích

Giai đoạn mới phát (3-6 ngày ủ bệnh)

  • Sốt cao đột ngột (trên 40°C) rồi tự hạ.
  • Ủ rũ, mệt mỏi, ăn ít.
  • Chảy nước mắt, nước mũi trong.
  • Ho nhẹ, tiêu chảy nhẹ.

Bệnh tích (Tổn thương nội tạng)

Khám nghiệm tử thi thường thấy các tổn thương viêm, xuất huyết, hoại tử ở các cơ quan như phổi, ruột, hạch lympho, não. Đặc biệt có thể tìm thấy các "thể vùi" đặc trưng của virus trong tế bào.

5. Phương Pháp Chẩn Đoán

Chẩn đoán nhanh

  • Lâm sàng & dịch tễ: Dựa vào các dấu hiệu đặc trưng ở chó có nguy cơ cao.
  • Rapid Test CDV Ag: Dùng que test, cho kết quả nhanh nhưng có thể âm tính giả ở giai đoạn sớm.

Chẩn đoán chuyên sâu

  • RT-PCR: Chính xác nhất, phát hiện RNA của virus.
  • Huyết thanh học (ELISA): Phát hiện kháng thể/kháng nguyên.
  • Xét nghiệm máu, X-quang, Siêu âm: Đánh giá mức độ tổn thương và loại trừ các bệnh khác.

6. Điều Trị & Tiên Lượng

Chưa có thuốc đặc trị. Can thiệp sớm là chìa khóa! Tiên lượng rất xấu ở chó con, chưa tiêm phòng hoặc có triệu chứng thần kinh.

Liệu pháp hỗ trợ

  • Bù nước và điện giải: Truyền dịch tĩnh mạch.
  • Kháng sinh phổ rộng: Chống nhiễm trùng kế phát.
  • Thuốc hỗ trợ: Hạ sốt, giảm đau, chống co giật (phenobarbital, diazepam...).
  • Dinh dưỡng & Chăm sóc: Cung cấp thức ăn mềm, giữ chó ở nơi yên tĩnh, sạch sẽ.

Liệu pháp kháng thể

Hiệu quả phụ thuộc rất nhiều vào giai đoạn phát hiện bệnh:

  • Giai đoạn 1: Hiệu quả ~99% với liều 0.5ml/2-5kg, liệu trình 3 ngày.
  • Giai đoạn 2: Hiệu quả ~80% với liều 1-1.5ml/2-5kg, liệu trình 5 ngày.
  • Giai đoạn 3 (Thần kinh): Hiệu quả chỉ ~20% với liều tối đa 2ml/2-5kg, liệu trình 5-7 ngày.

7. Phòng Bệnh Là Biện Pháp Tối Ưu

Tiêm Vaccine

Tiêm phòng đầy đủ từ 6-7 tuần tuổi và nhắc lại hàng năm.

Vệ Sinh Sạch Sẽ

Khử trùng chuồng trại, vật dụng thường xuyên để diệt virus.

Cách Ly Chó Bệnh

Ngay lập tức cách ly chó có dấu hiệu bệnh để tránh lây lan.

Dinh Dưỡng Tốt

Chế độ ăn đủ chất giúp tăng cường hệ miễn dịch tự nhiên.

8. Kết Luận & Kiến Nghị

Kết luận

Bệnh Care là mối đe dọa nghiêm trọng. Chẩn đoán sớm và can thiệp kịp thời là yếu tố then chốt. Tiêm phòng và vệ sinh là biện pháp phòng ngừa hiệu quả nhất.

Kiến nghị

  • Tiếp tục nghiên cứu dịch tễ học tại Việt Nam.
  • Ứng dụng rộng rãi sản phẩm kháng thể điều trị.
  • Nâng cao nhận thức cộng đồng về tiêm phòng.
❓

Bệnh Care có lây sang người không?

Hoàn toàn không. Virus Care (CDV) chỉ gây bệnh cho chó và một số loài động vật khác, không gây nguy hiểm cho con người.